ÖSYM Sınavlarına İlişkin “Soru İptali” Davası ve “Sınav İptali” Davası

Hukuki Bilgilendirme

ÖSYM tarafından yapılan sınavlara ilişkin olarak, sınav sorularının hukuka aykırılığı ya da sınavın tamamının şaibeli olduğuna dair iddialar üzerine açılan “soru iptali” ve “sınav iptali” davaları, idari yargı sistemimizde sıkça rastlanan ve ciddi sonuçlar doğurabilen davalardır. Bu yazıda, söz konusu davaların hukuki dayanakları, açılma koşulları, süreleri, tarafları ve yargılama usulleri açıklanacaktır.

---

I. Dayanılan Mevzuat

Bu davaların hukuki çerçevesi aşağıdaki düzenlemelere dayanmaktadır:

1. Anayasa m. 125:

   “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.”
   Bu madde, ÖSYM gibi kamu gücü kullanan kurumların yaptığı sınav işlemlerinin idari işlem niteliği taşıdığına işaret eder ve bunlara karşı yargı yolunu açık kılar.

2. 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK):
   Dava süresi, husumet, yürütmenin durdurulması, davanın şekli gibi usuli hükümler bu kanunda yer alır.

3. 6114 Sayılı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Hizmetleri Hakkında Kanun:
   ÖSYM’nin teşkilat yapısı, yetkileri ve sorumlulukları bu özel kanunla düzenlenmiştir. Sınav işlemleri ÖSYM’nin yetki alanındadır.

4. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu:
   Özellikle üniversiteye giriş sınavları gibi yükseköğretimle ilgili sınavlara yönelik hükümler açısından önemlidir.

---

II. Hangi İşlemlere Karşı Dava Açılabilir?

1. Soru İptali Davası

• Konu: Sınavda yer alan belirli bir veya birden fazla sorunun bilimsel, hukuki ya da teknik olarak hatalı olduğu gerekçesiyle iptali.

• İdari İşlem: ÖSYM tarafından ilan edilen sınav soruları ve bu soruların puanlamaya etkisi idari işlem niteliğindedir (İYUK m. 2/1-a).

2. Sınav İptali Davası

• Konu: Sınavın tamamının hukuka aykırı, şaibeli ya da eşitlik ilkesine aykırı şekilde yapıldığı iddiasıyla iptali talebi.

• Örnek Gerekçeler: Soruların sızdırılması, güvenlik zafiyeti, usulsüzlük tespiti vb.

---

III. Kimler Dava Açabilir?

1. Sınava Katılan Adaylar:
   Sınavda doğrudan etkilenen, mağdur olduğunu iddia eden adaylar bireysel olarak dava açabilir.

   • Dayanak: İYUK m. 2/1-a uyarınca; dava açılabilmesi için “menfaat ihlali” şartı aranır.

   • Soru iptali davasında doğrudan ilgili sorudan puan kaybına uğrayan adaylar menfaat sahibi sayılır.

   • Sınav iptali davasında ise tüm sınavın geçersizliği söz konusu olduğundan, tüm adaylar davacı olabilir.

2. Toplu Dava Açma (Dava Arkadaşlığı):
   Aynı sınavda benzer gerekçelerle mağdur olan adaylar, mecburi veya ihtiyari dava arkadaşlığı kapsamında birlikte dava açabilirler (2577 S.K. Md. 5/2).

---

IV. Hangi Süre İçinde Dava Açılır?

• İdari Yargıda Genel Kural: 2577 S.K. 7/1’e göre; vergi mahkemelerinde görülen işler ve sürelerle ilgili özel hükümler haricinde, idari işlemin tebliği, ilanı veya öğrenildiği tarihten itibaren 60 gün içinde iptal davası açılması gerekir.

ANCAK;

• Özel Süre Kuralı: MEB ve ÖSYM Kurumlarının tek veya birlikte düzenlediği sınavlara ilişkin iş ve işlemler, özel süreye tabi olmakla, 10 günlük dava açma süresi uygulanır. 

İVEDİLİKLE görülen ÖZELLİKLİ işlerden kabul edilen, MERKEZî sınav ve soru iptali davalarında;(2577 S.K. Md. 20/B)

Sürelerin genel hükümleri gereğince; (2577 S.K. Md. 7/2);

1. 1. Soru iptali davalarında, sonuçların ve soruların ilan tarihi öğrenme tarihi kabul edilir.

   2. Sınav iptali davalarında ise genellikle sınav günü veya sonradan ortaya çıkan hukuka aykırılık iddialarının öğrenildiği tarih esas alınır.

Her iki durumda da, öğrenme (ıttıla) tarihinin önemi, sınav işlemlerinin başvuran aday kadar sonuç doğuran toplu bir işlem olması nedeniyle belirgindir. Öğrenme (ıttıla) şeklindeki durumun hukuki izahı burada da geçerli olup, kişi öğrendiği tarihi yaklaşık olarak ispat etmek durumdadır.

Merkezi sınavlarda, milyonlarca kişiyi ilgilendiren işlem niteliğindeki sınav sonucu ilanının ilgiliye posta yoluyla tebliğ edilmesi uygulaması günümüzde Kurum Yönetmeliği ile terkedilmiş ve ilan yoluyla Kurum web sitesinde yapılan yazılı (Online) bildirimlerin ilan yerine geçtiği kabul edilmiştir. Mücbir sebebin varlığı davayı açan tarafından ispat edilmediği müddetçe, öğrenme tarihi, Online ilanın yapıldığı tarih olarak kabul edilmektedir.

ÖNEMLİ: Hükme bağlanan özel usul gereğince Merkezi Sınav İptal Davalarında “idari merci başvurusu” yükümlülüğü yoktur, Kuruma (ÖSYM, MEB) başvurmaksızın doğrudan dava açılabilir. (2577 S.K. 20/B /1-b)

---

V. Dava Hangi Mahkemede Açılır?

 

İYUK’ta Merkezî ve ortak sınavlara ilişkin yargılama usulünü düzenleyen 20/B maddesinde yetkiye ilişkin bir hüküm bulunmadığından Kanundaki genel yetki kuralları geçerlidir:

• Yetkili Mahkeme: Ankara İdare Mahkemeleridir (2577 S.K. Md. 32 : idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi)

• Görevli Mahkeme: İdare Mahkemeleri, çünkü ÖSYM’nin sınav işlemleri idari işlem niteliğindedir.

---

VI. Davada Husumet Kimedir?

Hasım: Davalar, Merkezi sınavı yapan ÖSYM Başkanlığı (yada Kurum MEB ise MEB) aleyhine açılır.

• • 6114 sayılı Kanun’un 3. maddesi, ÖSYM’nin tüzel kişiliğe sahip bir kamu kurumu olduğunu düzenler.

---

VII. Yürütmenin Durdurulması Talebi

Kural olarak idari yargıda dava açmak işlemin yürütmesinin durdurmaz. Davacı, dava dilekçesiyle birlikte veya sonrasında hususi bir dilekçe tanzim ederek işlemin yürütmesinin durdurulmasını talep edebilir. (2577 S.K. Md. 27)

Mahkeme,

• davalı idarenin savunması alındıktan sonra,
• savunma süresi geçtikten sonra,
• uygulanmakla etkisi tükenecek işlemlerde, savunma beklenmeksizin,

gerekçe göstererek Yürütmeyi Durdurma yahut Yürütmenin Durdurulması Talebinin Reddi kararı verebilir.

ÖNEMLİ : MERKEZİ SINAVLARA ÖZEL usul gereği;

“2577 S.K. Md. 20/B 1.d) Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilecek kararlara itiraz edilemez..”

Genel Koşullar:

1. İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması.

2. İşlemin uygulanması halinde telafisi güç zarar doğması. Örneğin, hatalı bir sorunun geçerli sayılması durumunda aday sıralamasında geri kalabilir ve tercih hakkı zedelenebilir.

---

VIII. Mahkemenin Kararı ve Sonuçlar

1. Soru İptali Kararı:

   • Mahkeme, sorunun hatalı olduğunu tespit ederse o soru sınavdan çıkarılır ve puanlama yeniden yapılır.

   • Bu durumda sadece davayı açan aday lehine sonuç doğurur (kişisel kazanım ilkesi – Danıştay içtihatları).

2. Sınav İptali Kararı:

   • Tüm sınav iptal edilir ve yeniden yapılması gerekir.

   • Bu tür kararlar oldukça nadirdir ve ciddi delil gerektirir (örn. 2022 KPSS Soru Sızdırma İddiaları).

---

IX. Sonuç ve Öneriler

• ÖSYM sınavlarına karşı açılan iptal davaları, adayın eğitim ve meslek hayatını doğrudan etkileyen ciddi davalardır.

• Hukuki sürecin dikkatli yönetilmesi, sürelerin kaçırılmaması ve delillerin sağlam hazırlanması gerekir.

• Özellikle soru iptali davalarında sadece akademik itiraz değil, hukuki geçerlilik denetimi de yapılır.

• Adayların, işlemin tebliğ/ilan/öğrenme tarihini belgeleyebilir biçimde tespit etmeleri önemlidir.

X. Dava Dilekçesi Örneği

1) Örnek Dava Dilekçesi – Soru İptali Talebiyle

(İdare Mahkemesi’ne sunulmak üzere)

T.C.
……………… İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA

DAVACI : [Ad Soyad – T.C. Kimlik No]
[Adres]

DAVALI : Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM)
Üniversiteler Mah. İhsan Doğramacı Blv. No:10
06800 Bilkent / ANKARA

DAVA KONUSU : 30 Haziran 2025 tarihinde yapılan 2025-YKS Temel Yeterlilik Testi (TYT)’nde yer alan [örneğin 12. Matematik sorusu]nun bilimsel ve teknik açıdan hatalı olması nedeniyle, iptali istemiyle dava açılması ve puanlamanın yeniden değerlendirilmesi talebidir.

DAVA AÇMA SÜRESİ : Davaya konu işlemin [soruların ilanı tarihi olan 02.07.2025] tarihinde öğrenilmesi üzerine 2577 sayılı İYUK m. 20/B-1.a uyarınca süresi içinde açılmaktadır.

AÇIKLAMALAR :

1. Davacı, 30 Haziran 2025 tarihinde yapılan 2025-YKS sınavına katılmış ve sonuçların açıklanmasıyla birlikte, TYT Matematik testinde yer alan 12. sorunun bilimsel olarak hatalı olduğunu fark etmiştir.

2. Anılan soru, müfredat dışı bir konudan gelmekte olup, hem temel müfredata hem de bilimsel kurallara aykırıdır. Soruda [örneğin: tanımsız bir fonksiyon kullanımı, iki doğru cevabın olması gibi] açık hata bulunmaktadır. Bu nedenle sorunun geçerli kabul edilerek değerlendirmeye alınması, eşitlik ve hakkaniyet ilkesini zedelemektedir.

3. Anayasa’nın 125. maddesi uyarınca, idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır. ÖSYM’nin sorulara ilişkin işlemleri de idari işlem niteliğindedir.

4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu m. 2’ye göre idari işlemlerin iptali amacıyla açılan bu dava, hukuka aykırılığın tespiti ve işlemin iptali amacı taşımaktadır. 6114 sayılı Kanun’a göre ÖSYM, sınavların hazırlık, uygulama ve değerlendirme süreçlerinden sorumludur.

5. İşbu davaya konu olan soru, sadece bilimsel açıdan hatalı değil; aynı zamanda adaylar arasında adil bir yarış ortamını ortadan kaldıracak niteliktedir. Söz konusu hata nedeniyle davacı doğrudan puan kaybına uğramıştır.

6. İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması ve uygulanması halinde telafisi güç zararlara neden olması nedeniyle, İYUK m. 27 kapsamında yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi de talep edilmektedir.

HUKUKİ NEDENLER :
Anayasa m.125, 2577 Sayılı İYUK m.2, 7, 10, 27, 32
6114 Sayılı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Hakkında Kanun
İlgili Yargıtay ve Danıştay içtihatları

DELİLLER :
– 2025-YKS sınav soruları ve cevap anahtarı
– Bilimsel rapor veya uzman görüşü (varsa)
– ÖSYM duyuruları ve ilanları
– Sınav sonuç belgesi
– Gerekirse bilirkişi incelemesi

SONUÇ ve İSTEM :
Yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle;

1. 30.06.2025 tarihinde yapılan YKS sınavındaki [12. Matematik] sorusunun iptaline,
2. Davacıya yönelik yeniden puan hesaplaması yapılmasına,
3. Dava sonuçlanıncaya kadar yürütmenin durdurulmasına,
4. Yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davalı idareye yükletilmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.

[Tarih]
[İmza]
[Ad Soyad]